Ornament
De term ornament betekent in het Nederlands versiersel of versiering. In het Latijns is het Ornare en Ornamentum wat versieren of sieraad betekent. De functie van ornamenten op gebouwen waren voornamelijk decoratief, maar namen ook deel aan de bouwkundige constructie. De constructie werd bepaald door de aanwezige materialen en technieken. Ornamenten brengen ook een mededeling over aan de beschouwer zoals het gedachten op wekken of gevoel overbrengen. Op deze manier heeft een ornament een symbolische, esthetische of maatschappelijke functie. Een ornament is een compositie of versieringselement met als doel het voorwerp of gebouw, of delen ervan, te decoreren. Toepassing: Architectuur en interieur Oorsprong: 15e eeuw in Italië Materialen: van hout tot steen
De oorsprong van ornamenten in de architectuur
Ornamenten speelden een belangrijke rol in de renaissance architectuur in de 15e eeuw. De functie verschilde vaak vanwege de architect, de periode of de landstreek van het gebouw. Er bestaan statische en dynamische ornamenten in de architectuur. Een statisch ornament suggereert geen beweging en is kenmerkend voor de Italiaanse renaissance. In een dynamisch ornament suggereert men juist wel spanning en beweging. Dit soort ornamenten is kenmerkend voor de gotische stijl.
De materialen en productie van ornamenten
Waarvan zijn ornamenten gemaakt en hoe worden ze gemaakt? Zo zijn er diverse materialen die hiervoor geschikt zijn. Denk bijvoorbeeld aan houtsnijwerk, composiet, keramiek en gebeeldhouwd gips. Een architectonisch ornament maakte men ook wel uit steen, hout of edele metalen. Deze werden dan gevormd met gips of klei, geverfd of gedrukt op een oppervlak. Bij andere toegepaste technieken is het hoofdmateriaal van het object óf een ander materiaal, zoals verf of glasachtig emaille, gebruikt.
De toepassing van ornamenten
Ornamenten kwamen in de vorige eeuwen op veel verschillende plekken voor. Zuilen en pilaren waren de meest gebruikte objecten waarop ornamenten te zien waren. Maar ook in het interieur zoals aan het plafond, deuren en lambriseringen werden versierd. Trapleuningen, kasten en sierlijsten brachten nog meer ornamenten in de interieurs.
De uitstraling van een ornament
De uitstraling en vorm van een ornament kenmerkt zich door de stilering, symmetrie en herhaling van een motief. De motieven zijn veelal ontleend aan geometrische motieven en patronen. Verschillende natuurvormen, zoals van planten, dieren en mensen, maar ook vormen van kunst en nijverheid (trofeeën, emblemen, familiewapens) waren inspiratie voor ornamenten. De uitstraling van ornamenten is divers omdat er een grote verscheidenheid aan decoratieve stijlen zijn. Voor de architectuur en toegepaste kunst, zoals aardewerk, maar ook meubels en metaalbewerking. In de textiel, behangpapier en andere voorwerpen zien we veel verschillende dessins en patronen.
Ornamenten zijn er tegenwoordig in verschillende vormen en toepassingen zoals lijsten. Denk hierbij aan perklijsten, kooflijsten of lambriseringslijsten. Maar ook hoekornamenten, rozetten, consoles, pilaarlijsten en schelpen komen nog steeds terug.
